Zelforganiserende teams in de zorg zijn meer regel dan uitzondering. Medewerkers zijn door deze manier van werken flexibeler, productiever en kunnen beter inspelen op de behoeften van hun cliënten. Een voorwaarde hierbij is aandacht voor samenwerking en teamontwikkeling. Teamcoach Maybelline Molensky legt uit hoe je daarvoor zorgt.
"Je hebt juist kennis over elkaar nodig om te zorgen voor wederzijds begrip en vertrouwen."
Maybelline is teamcoach bij Team in Balans vanuit management adviesbureau Triple Balance en ze heeft ervaring als HR-adviseur, P&O-adviseur en loopbaan/re-integratiecoach. De TMA Professional coacht onder meer teams bij zorginstellingen. Veel zorgorganisaties hebben de afgelopen jaren gekozen voor zelforganiserende teams. De medewerkers zijn de professionals en hebben daardoor meer ruimte om op de wensen van cliënten in te spelen. Wat de teams echter ook gemeen hebben, ziet Maybelline, is dat onderling vertrouwen en verbinden lastiger is. Vaak ook door de vele wisselingen binnen een team en gebeurtenissen uit het verleden.
“Ze zijn een team, maar tegelijkertijd is het ieder voor zich”, legt ze uit. “Iedereen heeft een eigen aandachtsgebied. De teamleden komen elkaar natuurlijk tegen, maar ze kennen elkaar niet goed. Je hebt juist kennis over elkaar nodig om te zorgen voor weerzijds begrip en vertrouwen. Als dat ontstaat, gaat samenwerken veel makkelijker en beter. Dat komt niet alleen de zorgmedewerker zelf, maar ook de cliënten ten goede.”
Sneller over grenzen gaan
Op de weg daarnaartoe, speelt de teamleider een belangrijke rol, aldus Maybelline. “Wat je vaak ziet bij teams in de zorg is dat mensen in het algemeen niet zo confronterend zijn en wel toleranter, meegaander, bedachtzamer, inlevender en servicegerichter. Echte doorzetters ook. Hun zorghart gaat aan van het helpen van cliënten, waardoor ze sneller over hun eigen grenzen gaan. Je hebt dan een teamleider nodig die teamleden bewust maakt van hun kwaliteiten en valkuilen, zodat ze grenzen kunnen bewaken.”
Ze vervolgt: “Ook elkaar confronteren en feedback geven, vinden mensen vaak wat lastig. Daardoor ontstaat er sneller een roddelcultuur. Als er achter de rug van mensen om over ze wordt gesproken, doet dat iets met het onderling vertrouwen. De teamleider moet betrokken genoeg zijn om te zien wat er onderliggend allemaal speelt. Diegene kan laten zien wat de gezamenlijke én de verschillende talenten zijn in een team en wat daarvan de toegevoegde waarde is.”
“Mensen willen echt wel in beweging komen, maar weten soms niet hoe. Vaak is er vooral veel aandacht voor valkuilen, bij TMA draait het juist om de positieve kant. En doordat je kijkt naar drijfveren en behoeften, kun je dieper gaan.”
– Maybelline Molensky - Teamcoach in de zorg
Lage behoefte aan hulpverlenen
Want er zijn zeker mensen in de zorg met deels weer andere dan bovengenoemde talenten. Maybelline geeft een voorbeeld op het gebied van hulpverlenen. “We gaan er bijna automatisch vanuit dat mensen in de zorg zeer hulpverlenend zijn. Over het algemeen klopt dat ook: veel mensen in de zorg zijn servicegericht, ze willen de ander graag helpen. Toch zien we ook in de zorg wel eens mensen die een lage behoefte hebben aan hulpverlenen. Het talentwoord wat hierbij past is ‘zakelijk’. Iemand gaat dan meer uit van eigen verantwoordelijkheid en is minder snel geneigd om de ander taken uit handen te nemen. Ook kan iemand met dit talent makkelijker delegeren. Dat je dit talent minder vaak ziet in de zorg betekent niet dat je het niet nodig hebt. Het is juist fijn als je vanuit beide talenten kunt kijken naar zaken, niet alleen vanuit de meer servicegerichte kant. Soms mag je de verantwoordelijkheid ook wel bij een collega of een cliënt neerleggen.”
Regelmatig staan de mensen met een tegenovergesteld talent nu nog een beetje buiten het team, signaleert Maybelline. “Terwijl zij juist nodig zijn om wat tegengas te geven. Als zij hun talent ook meer durven te laten zien, ontstaat er beweging.” Ze gebruikt TMA om teamleden de talenten en kwaliteiten van de ander te laten zien. “Mensen willen echt wel in beweging komen, maar weten soms niet hoe. Vaak is er vooral veel aandacht voor valkuilen, bij TMA draait het juist om de positieve kant. En doordat je kijkt naar drijfveren en behoeften, kun je dieper gaan.”
Talent niet tot uiting
Het gedroomde resultaat van haar teamsessies? “Meer openheid, meer herkenning en daardoor meer energie. Meer inzicht in jezelf en in de ander levert meteen meer begrip op voor de keuzes die je maakt. Of juist niet maakt. Kun je de talenten van de ander waarderen en er misschien zelfs gebruik van maken?”
Ze geeft nog een voorbeeld van een team waarbij ze onlangs een teamsessie heeft begeleid. “Uit de talentenanalyse bleek dat één teamlid aanleg had voor de competentie ‘resultaatgerichtheid’. Tijdens de teamsessie werd ook duidelijk dat zij meer op zichzelf is en haar teamgenoten minder betrekt en meeneemt, terwijl de coördinator van het team het talentwoord ‘verbindend’ op haar lijstje had staan. Op de drijfveer ‘sociabiliteit en contact’ zijn deze collega’s dan wel twee uitersten, ze hebben elkaars talenten nodig om het team verder te ontwikkelen.”
Meer diversiteit
Als je echt voor een goede balans wil zorgen, is het dus belangrijk dat teamleiders al in het wervingsproces rekening houden met een zekere vorm van diversiteit. “Als je meer zelforganiserende teams wil, kies dan ook voor mensen die al doelgericht zijn en die makkelijker besluiten nemen. Al is dat natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan in een tijd waarin het lastig is om mensen te behouden en aan te trekken. Kijk daarom in elk geval óók naar de drijfveren en talenten die je al in huis hebt en hoe je daarvan gebruik kunt maken.”
Uiteindelijk heeft iedereen in een team hetzelfde belang, zegt Maybelline tot slot. “Iedereen wil de cliënt helpen, maar niet iedereen doet dat vanuit dezelfde behoeften. De vraag is of je bereid bent om naar de behoeften van de ander te kijken. Waar vind je elkaar? En ben je bereid om een stap naar de ander toe te zetten? Als dat lukt, creëer je weer vertrouwen en bevorder je de samenwerking.”
Download de '6 competenties voor zelforganiserende teams'
En ontdek hoe je een team-assessment kunt doen!