Even sparren, een teken van zwakte? Echt niet! Dit is waarom het werkt

Je kent het: even bellen met een collega om je verhaal te doen. Een kort overleg bij de koffiemachine om een lastige situatie door te spreken. Het klinkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk van verpleeghuizen gebeurt dit minder dan nodig is. Juist die momenten van sparren kunnen een groot verschil maken.

Dit zogenaamde ‘peer support’ is meer dan gezellig kletsen. Het is een systeem waarin collega’s elkaar ondersteunen zonder dat het veel tijd of organisatie vergt. Het belangrijkste daarbij is om je behoefte uit te leren spreken. Maar hoe zorg je ervoor dat dit in de praktijk werkt?

De kracht van een uitgesproken behoefte

Herken je dit? Een collega zegt: “Jij bent nooit beschikbaar!”. Dan kun je denken: wat ligt hierachter? Vaak is het geen verwijt, maar een onuitgesproken behoefte aan steun, aandacht of een luisterend oor. De eerste stap naar effectieve peer support is dan ook leren die behoeften uit te spreken.

In plaats van “Jij bent nooit beschikbaar” zou je kunnen zeggen: “Ik heb even iemand nodig die naar me luistert.” Dat klinkt simpel, maar veel mensen vinden het lastig. Toch ligt hier de kern. En het vraagt assertiviteit om behoeften uit te spreken. Dit helpt niet alleen henzelf, maar ook collega’s. Want als je weet wat iemand nodig heeft, kun je er iets mee doen.

Wat werkt in de praktijk?

• Maak de behoefte concreet: Wil je een luisterend oor of een advies?
• Gebruik een “ik-boodschap”: “Ik heb nu iemand nodig die mijn plan even checkt.”
• Check bij de ander of die beschikbaar is: “Is dit een goed moment?”

Ken de talenten van je team

Iedereen heeft unieke talenten. De een heeft een groot inlevingsvermogen, de ander denkt gestructureerd. Door deze talenten te kennen, kun je ze slim inzetten voor peer support. Iemand met inlevingsvermogen is bijvoorbeeld de ideale sparringpartner als je ergens emotioneel mee zit. Iemand met analytisch inzicht kan juist weer helpen een probleem te ontrafelen.

Wat werkt in de praktijk?

• Breng teamtalenten in kaart: via een drijfverenanalyse of een teamgesprek.
• Weet wie je waarvoor kunt benaderen: een collega met autonomie helpt met onafhankelijk advies, een empathische collega biedt een luisterend oor.
• Stimuleer medewerkers om elkaar actief op te zoeken: bespreek talenten in teamoverleggen.

De rol van de teamleider: voorbeeldgedrag

Teamleiders spelen een grote rol in het stimuleren van peer support. Ze kunnen het goede voorbeeld geven door zelf te laten zien dat hulp vragen normaal is. Als teamleiders ook sparren met hun collega’s, verlaagt dat de drempel voor anderen.

Teamleiders kunnen het gesprek faciliteren door sparmomenten actief in te bouwen in het werkproces. Dat hoeft geen extra werk te zijn. Denk aan korte momenten, zoals een koffiepauze waarin medewerkers elkaar bewust bevragen en ondersteunen.

Wat werkt in de praktijk?

• Geef het goede voorbeeld: spreek je eigen behoeften uit.
• Faciliteer sparmomenten: bijvoorbeeld een ‘koffiepauze met een doel’.
• Stimuleer teamleden om regelmatig bij elkaar aan te kloppen: bespreek dit in het teamoverleg.

Van formeel naar informeel: hoe maak je het laagdrempelig?

Het grootste struikelblok in verpleeghuizen is tijd. Er is geen ruimte voor extra gesprekken of formeel overleg. Maar wie zegt dat het formeel moet? Peer support hoeft niet in een strak systeem te zitten. Juist informele momenten zijn krachtig.

Wat werkt in de praktijk?

• Maak sparren onderdeel van de dagelijkse routine: bijvoorbeeld bij de start van een dienst.
• Gebruik informele momenten, zoals koffiepauzes: even los van de werkdruk, maar met inhoud.
• Maak hulp vragen normaal: Als de teamleider regelmatig zijn eigen behoefte uitspreekt, voelt het voor medewerkers ook veiliger om dat te doen.

Met kleine acties kun je grote impact maken. Begin met één kleine verandering: vraag je collega’s eens waar zíj behoefte aan hebben. Misschien is het een luisterend oor. Misschien een goed advies. Wat het ook is: het begint met één simpele vraag. En mochten wij die kunnen beantwoorden dan horen we het graag.

Lees ook: het geheim van 1%: hoe kleine verbeteringen grootse resultaten opleveren.